Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2012

Αμπέλι-σταφύλι, βασικό στοιχείο της υγιεινής διατροφής

Του Γιώργου Ανδρεαδάκη τεχνολόγου γεωπόνου
Eπίτιμος πρόεδρος τεχνολόγων γεωπόνων Ανατολικής Κρήτης


Το σταφύλι είναι ένα από τα αρχαιότερα φρούτα στην ανθρώπινη ιστορία. Εχουν γραφεί και λεχθεί πάρα πολλά για τις ευεργετικές ιδιότητες και την αξία που έχουν για τον άνθρωπο το σταφύλι, το κρασί και η σταφίδα ως τροφή, ως μέσο θεραπείας ως δυναμωτικό του οργανισμού.



Η ανάπτυξη της αμπελουργίας συνδέεται άρρηκτα με τον πολιτισμό των χωρών της Μεσογείου.

Κατά πάσα πιθανότητα πριν από 6.000-7.000 χρόνια οι νομαδικοί λαοί της Μεσογείου εφτιαχναν κρασί από τη ζύμωση του χυμού των άγριων σταφυλιών ή των μούρων. Εν συνεχεία όταν εγκατέλειψαν τη νομαδική ζωή άρχισαν να καλλιεργούν τα αμπέλια μαζί με τις ελιές και τις συκιές. Αμπελοκαλλιεργητικές εκτάσεις υπήρχαν την 4η χιλιετία π.χ. στην Αίγυπτο.

Επίσης υπάρχουν ενδείξεις για αυτήν την δραστηριότητα στην Εγγύς Ανατολή ήδη από την 6η χιλιετία π.Χ. Τα παλαιότερα γνωστά εργαλεία και δοχεία που ίσως χρησιμοποιήθηκαν στην παραγωγή του κρασιού κατασκευάστηκαν κατά την 5η και 6η χιλιετία π.Χ. βόρεια του Καύκασου (στην περιοχή που καταλαμβάνει σήμερα η Γεωργία και η Αρμενία) και κατά την 4η χιλιετία π.Χ. στην Περσία (ΙPAN).

Ολόκληρη η ιστορία της Κρήτης και ευρύτερα του μεσογειακού χώρου έχει υπάρξει βαθιά επηρεασμένη από την καλλιέργεια του αμπελιού μυθολογία, ζωγραφική, γλυπτική, ποίηση, ήθη και έθιμα συνήθειες διατροφής, εμπόριο, ιατρική ακόμη και η θρησκεία μας φέρουν την σφραγίδα του αμπελιού.

Ανάμεσα στα ευρήματα που βρέθηκαν το 1962 στους τάφους του Δερβενίου (Θεσσαλονίκη) ξεχωριστή θέση κατέχει ένας μεγάλος χάλκινος κρατήρας του 330 π.Χ. με ολόγλυκες διακοσμήσεις, που δεν έχει όμοιο του στον κόσμο.

Οι διακοσμήσεις αυτές αναπαριστάνουν το γάμο του Διόνυσου (Θεός του αμπελιού και του κρασιού) με την Αριάδνη (κόρη του Μίνωα).

“Τα αμπέλια δοσμένα, δώρο εκλεκτό κατευθείαν από το γιο του Δία και της Σεμέλης, στο βασιλιά Μίνωα χάρισαν σε αυτόν τον τόπο (Κρήτη) τη χαρά και το χρυσάφι με απλοχεριά με αφθονία και συνετέλεσαν σημαντικά στην οικονομική άνθηση του, βοηθώντας δυναμικά στην ανάπτυξη του πρώτου πολιτισμού στην Ευρώπη του αξιοθαύμαστου μινωικού πολιτισμού! Η ξερή σταφίδα και τα επιτραπέζια σταφύλια προορίζονταν για οικιακή κατανάλωση και για το μεγάλο εμπόριο προοριζόταν το φημισμένο κρητικό κρασί.

Ο Όμηρος εκθειάζει τις αρετές του σταφυλιού αλλά συγχρόνως στηλιτεύει και την κατάχρηση του. Στα συμπόσια των ηρώων δεσπόζει η κατανάλωση σταφυλιού τόσο στην Οδύσσεια όσο και στην Ιλιάδα. Ο Οδυσσέας δίνει στον Ευρύμαχο να φάει σταφύλι, παρότι εκείνος είναι ακόμα βρέφος. Το ίδιο συμβαίνει με το Φοίνικα και τον Αχιλλέα αλλά και με τη Ναυσικά και τις θυγατέρες του Πινδάρου.

Υπάρχουν τρια είδη σταφυλιών: αυτά που είναι κατάλληλα για κρασί, αυτά που γίνονται σταφίδες (με αποξήρανση) και τα επιτραπέζια που τρώγονται φρέσκα.

Τα σταφύλια γενικότερα διαχωρίζονται με βάση το χρώμα σε λευκά, κόκκινα και μαύρα. Συγκομίζονται συνήθως από τον Ιούνιο έως το Νοέμβριο.

Στην παγκόσμια αμπελουργία έχουν καταγραφεί περισσότερες από 9.000 ποικιλίες, χωρίς να περιλαμβάνονται οι παραλλαγές, τα συνώνυμα αλλά και τα προϊόντα των ποικίλων και πολυάριθμων διασταυρώσεων.

Στην Ελλάδα υπάρχουν 350-400 ελληνικές ή καλλιεργούμενες από πολύ παλιά ποικιλίες αμπέλου.

Ο ελληνικός αμπελώνας καταλαμβάνει γύρω στα 1.000.000 στρέμματα και ο παγκόσμιος περίπου 85.000.000.

Οι επιτραπέζιες ποικιλίες είναι πρώιμες Perlette, Αττική Σουπέριορ (Superiorseedless) Flame seedless, centennial seedless, cardinal, Βικτώρια. Μεσαίες ή Σουλτανίνα ξεχωριστή επιτραπέζια ποικιλία που καταλαμβάνει 15.000 -17.000 στρέμματα στο νομό Ηρακλείου.

Οψιμες ποικιλίες: Ραζακί, Νυχάκι, Μαύρο Ραζακί φράουλα εφτάκιλο, κρίμσον Crimson seedless κλπ.

Εχουμε ποικιλίες με κουκούτσι με ψευτοκούκουτσο και χωρίς κουκούτσι.

Ολα τα είδη των σταφυλιών είναι πλούσια σε βιταμίες A,  Β1, C, E σε σταφυλοσάκχαρα και 80% περίπου σε νερό.

Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι από τα 16 μεταλλικά στοιχεία που είναι απαραίτητα στον ανθρώπινο οργανισμό τα 12 πιο βασικά περιέχονται στα σταφύλια (κάλιο, ασβέστιο, σίδηρος, φώσφορος, μαγνήσιο, νάτριο, βόριο, θείο κλπ.).

Τα σταφύλια περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες της ομάδας των φλαβονοειδών (φαινολικές ενώσεις που φαίνεται να συντελούν στη πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου (του στήθους, του παχέος εντέρου, του δέρματος του ήπατος) και των καρδιαγγειακών παθήσεων ιδιαίτερα τα κόκκινα σταφύλια περιέχουν υψηλή ποσότητα κουερσιτίνης (quercitin)- (φλαβονοειδές) που φαίνεται ότι προστατεύει τον οργανισμό από καρδιαγγειακές παθήσεις, αλλά και από τον καρκίνο.

Τα σταφύλια περιέχουν ένα πολύτιμο φυσικό συστατικό τη ρεσβερατρόλη. Η ρεσβερατρόλη ανήκει στην οικογένεια των φυτοαλεξινών που είναι μια σημαντική κατηγορία των φαινολικών ενώσεων, είναι ουσίες που παράγονται από τα φυτά και είναι από τις μεγαλύτερες ομάδες φυτοχημικών.

Βρίσκεται στη φλούδα και στο χυμό σταφυλιών (οι κόκκινες ποικιλίες έχουν περισσότερη ρεσβερατρόλη).

Πρόκειται για ένα φυσικό αντιβιοτικό που παράγουν τα φυτά για την άμυνα τους.

Επίσης κατά την διάρκεια της σύνθλιψης των σταφυλιών ορισμένη ποσότητα από τη ρεσβερατρόλη διαλύεται μέσα στο μούστο και μεταφέρεται στο κρασί. Μελέτες έδειξαν ότι μπορεί να ανάγει και συνεπώς να εξουδετερώσει τις ελεύθερες ρίζες που παράγονται ως αποτέλεσμα βιοτικής και της αβιοτικής καταπόνησης (stress) των οργανισμών.

Η ρεσβερατρόλη προστατεύει από τον καρκίνο του δέρματος που προκαλείται από υπεριώδη ακτινοβολία και ιδιαίτερα από τις ακτίνες UVB.

Το σταφύλι κυρίως λόγω του καλίου που περιέχει σε μεγάλες ποσότητες αυξάνει την διούρηση και καταπολεμά την κατακράτηση των υγρών.

Η κατανάλωση σταφυλιών βοηθάει σε καταστάσεις ύπαρξης δυσπεψίας, δυσκοιλιότητας και αιμορραΐδων.

Τα σταφύλια ενισχύσουν επίσης τα επίπεδα οιστρογόνων, έχουν αντιβακτηριακές ιδιότητες, αυξάνουν την απορρόφηση ψευδαργύρου, με αποτέλεσμα την γρηγορότερη επούλωση των πληγών, την καλύτερη γεύση και όσφρηση, την πέψη, τη σεξουαλική ικανότητα, την πρόληψη της αρτηριακής υπέρτασης, την αναστολή υπερτροφίας του προστάτη.

Τα έλαια που παράγονται από τα κουκούτσια των σταφυλιών είναι πλούσια σε λιπαρά οξέα τα οποία μειώνουν την χοληστερόλη.

Από τη μεταποίηση των σταφυλιών μπορούμε να έχουμε προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας και γεύσης όπως κρασί-ρακί-ξύδι, χυμό σταφυλιού-σταφίδα επιπλέον γλυκό κουταλιού, μουσταλευριά κλπ.

Το σταφύλι εκτός από τη διατροφή βρίσκει τη θέση του σε πολλές προτάσεις της κοσμετολογίας (ασχολείται με τον καλλωπισμό προσώπου-σώματος). Οι αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες του προστατεύουν το καλλογόνο και την ελαστίνη τωνιστών βοηθώντας στη διατήρηση της νεότητας και κατατάσσοντας το σταφύλι ανάμεσα στα πιο αποτελεσματικά συστατικά ενάντια στη γήρανση. Επίσης δίδει λάμψη στο δέρμα και βοηθάει στην καταπολέμιση της κυταρίτιδας.

Με τον όρο σταφυλοθεραπεία εννοούμε την απόλυτη μονοδίαιτα από σταφύλι. Τίποτε άλλο, ούτε γάλα ούτε τσάι ή λεμονάδα.

Μονο και μόνο σταφύλια για πέντε, δέκα ή δεκαπέντε μέρες αναλόγως στις περιπτώσεις.

Νερό αν υπάρχει δίψα, επιτρέπεται. Επιδρά στις εξής παθήσεις: Στην δυσκοιλιότητα, τον ρευματισμό, το άσθμα, την βρογχίτιδα, την ωτίτιδα, την παράλυση κλπ. στους καρκίνους.

Η αμπελουργία στη χώρα μας περνά μια κρίση προσαρμογής στο νέο διεθνές οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον που έχει οδηγήσει σε εγκατάλειψη της καλλιέργειας αμπελιού και αναζήτηση νέων καλλιεργειών. Ομως αυτό το θαυμάσιο προϊόν με το ιδιαίτερο χρώμα το πλούσιο άρωμα και γεύση, με τις ιδιαίτερες θρεπτικές, φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες μπορεί να επανακτήσει τη φήμη που έχει δημιουργήσει στο πέρασμα των αιώνων.

Επιστροφή λοιπόν στο παρελθόν με τις γνώσεις τα μέσα και τις εμπειρίες του σήμερα.

patris.gr
---

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Blog Widget by LinkWithin